Kalibracja, wzorcowanie a adiustacja – co to jest, na czym polega i kto może to wykonać?
Opierając się na „Międzynarodowym słowniku metrologii” PKN-ISO/IEC Guide 99, postaramy się wyjaśnić wątpliwości z tym związane.
Wzorcowanie = kalibracja – to „działanie, które w określonych warunkach ustala zależność pomiędzy odwzorowywanymi przez wzorzec pomiarowy wartościami wielkości wraz z ich niepewnościami pomiaru, a odpowiadającymi im wskazaniami wraz z ich niepewnościami.” A zatem, laboratorium wzorcujące podczas wzorcowania przyrządu pomiarowego, ustala zależność pomiędzy wartością rzeczywistą (wskazywaną lub odtwarzaną przez wzorzec odniesienia) a wartością mierzoną przez wzorcowany przyrząd pomiarowy. Wynik wzorcowania nie zawsze jest zgodny z deklarowaną przez producenta dokładnością, czyli wskazania przyrządu pomiarowego przekraczają błędy dopuszczalne. W takim przypadku, aby przyrząd mógł mierzyć z odpowiednia dokładnością, należy poddać go adiustacji.
Wracając do przewodnika PKN-ISO/IEC Guide 99:
Adiustacja to „zbiór czynności wykonanych przy układzie pomiarowym zapewniających, że wartościom wielkości, które mają być mierzone, odpowiadają odpowiednie wskazania.”
W tym miejscu należy wspomnieć, iż nie wszystkie laboratoria wzorcujące wykonują adiustację wzorcowanych przez siebie przyrządów. Wynika to z braku wymaganych do tych czynności narzędzi serwisowych, tj. specjalistycznego oprogramowania, interfejsów, itp. Dlatego też, najlepiej adiustację przeprowadzać w laboratorium wzorcującym lub serwisowym producenta. Taką możliwość posiadają przyrządy firmy Testo. Testo Sp. z o.o. posiada Laboratorium Pomiarowe z wdrożonym systemem jakości zgodnym z normą PN-EN ISO/IEC 17025 oraz dysponuje odpowiednim wyposażeniem, umożliwiającym wzorcowania, jak również, jeśli jest to konieczne, adiustację przyrządów pomiarowych. Wzorcowania przeprowadzane są na podstawie odpowiednich procedur pomiarowych, we właściwych, monitorowanych warunkach środowiskowych, a ich potwierdzeniem jest świadectwo wzorcowania, zawierające wartość wielkości odniesienia (wzorzec), wartość wielkości zmierzonej (przyrząd wzorcowany), błąd pomiaru lub poprawkę oraz niepewność pomiaru.
Czasookres pomiędzy wzorcowaniami ustala użytkownik danego przyrządu pomiarowego, aczkolwiek najczęściej wynosi on 12 miesięcy.